Celem kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego, jest przygotowanie uczących się do wykonywania pracy zawodowej, aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy oraz do nabycia dodatkowych uprawnień zawodowych, dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów, kwalifikacji wolnorynkowych lub kwalifikacji sektorowych i funkcjonujących w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.
Zawody szkolnictwa branżowego są określone w klasyfikacji znajdującej się w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. z 2024 r. poz. 611). Do 32 branż jest przyporządkowane 238 zawodów szkolnictwa branżowego, uwzględniając specyfikę umiejętności zawodowych lub zakres, w jakim umiejętności te są wykorzystywane podczas wykonywania zadań zawodowych.
Kształcenie w zawodach szkolnictwa branżowego jest prowadzone w oparciu o podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego, opisane w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych.
Kształcenie branżowe jest realizowane w szkołach ponadpodstawowych: branżowej szkole I stopnia i technikum oraz w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej. Kształcenie w zawodach szkolnictwa branżowego jest realizowane również na kwalifikacyjnych kursach zawodowych i kursach umiejętności zawodowych.
Branżowe szkoły I stopnia realizują kształcenie w cyklu trzyletnim obejmujące efekty kształcenia z jednej kwalifikacji. Uczeń tej szkoły, pod koniec nauki, zdaje egzamin zawodowy i uzyskuje certyfikat kwalifikacji zawodowej. Po zdanym egzaminie i ukończeniu szkoły absolwent uzyskuje dyplom zawodowy. Absolwenci branżowej szkoły I stopnia mogą:
- kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia,
- uczyć się na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub
- kontynuować naukę od drugiej klasy w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych.
Zawody nauczane w pięcioletnim technikum są najczęściej dwukwalifikacyjne tzn. że uczeń zdaje dwa egzaminy z kolejnych kwalifikacji, a po ukończeniu szkoły i zgromadzeniu certyfikatów kwalifikacji zawodowych wyodrębnionych w danym zawodzie uzyskuje dyplom zawodowy. Absolwent technikum może dodatkowo przystąpić do egzaminu maturalnego.
Kwalifikacyjne kursy zawodowe są formą edukacji ustawicznej. Osoby dorosłe mogą w ramach tych kursów uzyskać lub uzupełnić wykształcenie zawodowe. Kwalifikacyjny kurs zawodowy kończy się zaliczeniem w formie ustalonej przez podmiot prowadzący dany kurs. Osoba, która uzyskała zaliczenie, otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego uprawniające do przystąpienia do egzaminu zawodowego w zakresie kwalifikacji nauczanej na danym kursie.