18 września w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej odbyła się konferencja pt. „Tajne nauczanie na ziemi oświęcimskiej w czasie niemieckiej okupacji”. Spotkanie było okazją do refleksji nad bohaterską postawą nauczycieli i uczniów tamtych czasów oraz przypomnieniem, jak wielką wartość ma edukacja, zwłaszcza w najtrudniejszych momentach historii.

Konferencja przyciągnęła szerokie grono uczestników. Wśród gości, którym tematyka tajnego nauczania jest szczególnie bliska znaleźli się: II Małopolska Wicekurator Oświaty Katarzyna Mitka, przedstawiciele środowiska nauczycielskiego oraz instytucji zajmujących się doskonaleniem nauczycieli. Obecna była także młodzież z Powiatowego Zespołu Szkół nr 9 im. M. Dąbrowskiej w Kętach, gdzie co roku obchodzony jest Dzień Pamięci o nauczycielach z ziemi kęckiej, zamordowanych przez niemieckiego okupanta w ramach walki z polską inteligencją.

Dyrektor MPMZO, Dorota Mleczko, w krótkim wstępie zwróciła się do młodzieży, podkreślając szczególną rolę edukacji w kształtowaniu tożsamości narodowej. Następnie głos zabrała II Małopolska Wicekurator Oświaty Katarzyna Mitka, która przypomniała o wychowawczej roli nauczycieli w budowaniu społeczeństwa oraz znaczeniu pielęgnowania pamięci historycznej.

W trakcie konferencji odbyły się trzy prelekcje. Jako pierwszy wystąpił prof. dr hab. Jacek Chrobaczyński, który w swoim wykładzie pt. „Tajna szkoła w okupowanej Polsce 1939-1945” przedstawił szeroką perspektywę dotyczącą nauczania w czasach okupacji. Profesor skupił się głównie na terenach Generalnego Gubernatorstwa, wyjaśniając, jak doszło do powstania tajnego nauczania po zniszczeniu polskiego systemu edukacji przez okupanta. Podkreślił różnice w funkcjonowaniu tajnych szkół na wsiach i w miastach oraz zwrócił uwagę na wyjątkowość polskiego systemu edukacji podziemnej w skali światowej.

Drugą prelegentką była Anna Chowaniak, która wygłosiła referat pt. „Tajne nauczanie w Kętach i na obrzeżach miasta”. Podzieliła się wynikami swoich ponad dwudziestoletnich badań nad tym tematem, przybliżając obraz przedwojennego szkolnictwa w Kętach oraz jego funkcjonowanie w okresie okupacji. Dzięki pracy badawczej ustaliła, że w tajnym nauczaniu na terenie Kęt i okolic brało udział 64 nauczycieli oraz 358 uczniów. Prezentacja towarzysząca referatowi zawierała liczne fotografie nauczycieli, dokumenty szkolne z okresu konspiracji oraz materiały dydaktyczne przygotowane na potrzeby tajnego nauczania.

Ostatnie wystąpienie, poświęcone postaci Janiny Kajtoch, wygłosiła Maria Kramarczyk. Janina Kajtoch, nauczycielka zaangażowana w pomoc więźniom obozu Auschwitz, podczas wojny prowadziła tajne komplety w Babicach i Grojcu. Prelegentka przedstawiła szeroki obraz jej życia i działalności, akcentując wartości wyniesione z domu rodzinnego oraz zaangażowanie harcerskie i nauczycielskie. W trakcie wystąpienia uczestnicy mieli okazję wysłuchać krótkiej relacji byłego ucznia tajnych kompletów prowadzonych przez Janinę Kajtoch, Józefa Gryzełko, który był obecny na sali.

Wychodząc uczestnicy spotkania otrzymywali w prezencie publikację „Dzieje oświęcimskiego szkolnictwa podstawowego” autorstwa Barbary Rokowskiej, w której można odnaleźć także fragmenty dotyczące tajnego nauczania. Książki zostały przekazane przez Wydział Oświaty w Urzędzie Miasta Oświęcimia.