25 stycznia 2018 r. weszły w życie przepisy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach oświatowych działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. Przepisy zmienionego rozporządzenia zostały uzupełnione o regulacje podkreślające konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na zagrożenia związane z używaniem nowych substancji psychoaktywnych i środków zastępczych tzw. dopalaczy. W regulacji zaakcentowano rolę Policji i państwowych wojewódzkich i państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, jako ważnych partnerów szkoły w działaniach profilaktycznych, szczególnie w kwestii środków zastępczych.
Mając na uwadze skuteczność prowadzonej przez szkoły i placówki profilaktyki narkomanii, w rozporządzeniu podkreślono, że wszystkie działania powinny być podejmowane na podstawie wyników aktualnej diagnozy czynników ryzyka i czynników chroniących oraz stanowić integralną część programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły lub placówki. Działalność oparta na wynikach diagnozy wymaga prawidłowego planowania celów i sposobów ich realizacji, monitorowania oraz oceny efektów. Działania wychowawcze i profilaktyczne prowadzone wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców powinny uwzględniać programy i strategie oparte na naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności. Prawidłowo prowadzona interwencja profilaktyczna powinna wykazać zmiany w postawach, intencjach, przekonaniach oraz w zachowaniach dzieci i młodzieży.
Krajowe Biuro Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii we współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodkiem Rozwoju Edukacji i Instytutem Psychiatrii i Neurologii stworzyło System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego (System). Celem Systemu jest popularyzacja wiedzy na temat skutecznych strategii profilaktyki oraz metod konstruowania programów. Programy ocenione pozytywnie zamieszczane są w bazie programów rekomendowanych [*].
Szkoły, które realizują autorskie programy mogą, po spełnieniu opisanych w Systemie warunków, zgłaszać je do oceny i zamieszczenia w ww. bazie.
Stałe podnoszenie jakości działań profilaktycznych w szkołach i placówkach wymaga rozwiązań systemowych w skali ogólnopolskiej i lokalnej. Minister Edukacji Narodowej w ramach uzgodnień projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej wniósł uwagi dotyczące gminnych programów profilaktyki narkomanii. Należy w nich uwzględniać działalność prowadzoną w szkołach i placówkach określoną przepisami rozporządzenia, w tym wyniki diagnozy czynników ryzyka i czynników chroniących. W programach tych, działania kierowane do szkół i placówek oświatowych powinny charakteryzować się wysoką jakością wynikającą z potwierdzonych badań skuteczności lub naukowych dowodów.
Rozwiązania Ministra Edukacji Narodowej pozwolą na profesjonalizację podejmowanych interwencji i znaczące wsparcie szkół w rozwiązywaniu problemów z obszaru przeciwdziałania narkomanii przez samorząd oraz wyspecjalizowane organizacje, instytucje i służby.
Szkoły i placówki oświatowe w nowym roku szkolnym otrzymają również dodatkowe wsparcie w postaci narzędzi badawczych do prowadzenia diagnozy oraz rekomendacje umożliwiające efektywne prowadzenie działań profilaktycznych, a także adekwatne ich planowanie.
[*] Dostęp do bazy możliwy jest przez strony:
http://www.programyrekomendowane.pl/;
http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=106179;
http://www.parpa.pl/index.php/profilaktyka-system-rekomendacji/rekomendowane-programy-profilaktyczne