W nawiązaniu do informacji zawartych w oświadczeniu z dnia 13 listopada 2019 r. w sprawie kontroli przeprowadzonej w V Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie oraz w związku z upublicznieniem w mediach kolejnych zarzutów absolwentów tej szkoły wobec niektórych jej nauczycieli, Małopolski Kurator Oświaty zwraca się z prośbą o sygnalizowanie problemów społeczności szkolnej organom nadzoru. Każda skarga, w szczególności dotycząca spraw wrażliwych dla pokrzywdzonych, będzie rozpatrywana zgodnie z ich wolą, w pełnej dyskrecji i z poszanowaniem dobrego imienia osób, których dotyczy.

Jednym z narzędzi służących do weryfikowania zarzutów przedstawionych w skargach jest anonimowa ankieta, zawierająca pytania adekwatne do badanego aktualnie w szkole problemu.

Wbrew zarzutom ze strony części środowiska nauczycielskiego celem przeprowadzenia ankiet wśród uczniów nie jest inwigilacja nauczycieli, ale weryfikacja negatywnych zjawisk opisywanych w skargach.

Do przykładowych zarzutów podnoszonych należały w ostatnim czasie:

– nienależyte wykonywanie obowiązków nauczyciela w czasie lekcji przez zajmowanie jej czasu wywodami na temat swojego życia prywatnego, poglądów politycznych, zachowania innych nauczycieli szkoły, przekazywanie informacji na temat sytuacji z pokoju nauczycielskiego – kosztem realizacji podstawy programowej;

• nienależyte realizowanie podstawy programowej – pomijanie niektórych treści, a przekazywanie tych znacznie wykraczających poza materiał oraz egzekwowanie wiedzy w tym zakresie;
• naruszania zasad oceniania;
• naruszania godności i praw ucznia przez wyśmiewanie ich wyglądu, wagi czy poziomu wiedzy;
• naruszające powagę zawodu nauczyciela spoufalanie się z niektórymi z uczniów, także o kontekście seksualnym;
• poniżanie uczniów i wprowadzanie na lekcjach atmosfery zastraszenia.

Skargi, jakie wpłynęły do Małopolskiego Kuratora Oświaty, zawierają różny stopień konkretyzacji tych zarzutów – niektóre umożliwiają zidentyfikowanie nagannego czynu konkretnego nauczyciela i uzasadniają skierowanie sprawy na drogę odpowiedzialności dyscyplinarnej. Inne z kolei zawierają ogólnikowe zasygnalizowanie problemu, który może zostać wyeliminowany przez odpowiednie działania naprawcze dyrektora szkoły i nadzoru pedagogicznego, bez pociągania do odpowiedzialności konkretnych osób.

W ocenie Małopolskiego Kuratora Oświaty każdorazowo zakres i powaga przedstawionych zarzutów, zarówno z uwagi na dobro pokrzywdzonych uczniów, jak i na dobre imię nauczycieli szkoły, którzy należycie wykonują swoje obowiązki, przed wyciąganiem ewentualnych konsekwencji zawodowych, wymaga wnikliwej i wielowymiarowej weryfikacji.

Anonimowa ankieta jest tylko jednym z narzędzi weryfikacji, pozwalającym ocenić prawdopodobieństwo postawionych zarzutów oraz ocenić skalę opisanego w skardze zjawiska. Spośród technicznie dostępnych wizytatorom Kuratorium Oświaty narzędzi, tylko to jedno gwarantuje uczniom pełną swobodę i tajemnicę wypowiedzi. Odpowiedzi udzielane przez uczniów w wielu punktach mają charakter otwarty i umożliwiają przedstawienie nie tylko negatywnych postaw nauczycieli, ale też tych pozytywnych. Przede wszystkim dają też możliwość zasygnalizowania innych niepożądanych zjawisk w środowisku szkolnym.

Odnosząc się do kontroli przeprowadzonej w V Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie podnieść należy, że bez względu na zmanipulowanie części wyników ankiety przez program typu bot, pozostała część, która nie została zmanipulowana, ze względu na wystarczająco szerokie grono osób, jakie udzieliły odpowiedzi, w sposób jednoznaczny potwierdziła zjawiska opisane w skargach, pozwalając na podjęcie działań naprawczych w szkole.

Jednocześnie podnieść należy, iż niektóre skargi, jak i wypowiedzi, dotyczą tematów bardzo delikatnych, osobistych problemów uczniów i sfer prywatnych, w które nauczyciele ingerowali w sposób nielicujący z powagą wykonywanego zawodu, naruszając zaufanie, jakim obdarzyli ich uczniowie. Z tego też powodu, z uwagi na ochronę danych osobowych, a zwłaszcza danych wrażliwych, Małopolski Kurator Oświaty miał bardzo ograniczone możliwości publicznego, merytorycznego wytłumaczenia zasadności przeprowadzenia ankiet, które stały się przedmiotem środowiskowej i medialnej nagonki.

Z powyższych przyczyn Małopolski Kurator Oświaty nie będzie odstępował od stosowania narzędzia, jakim jest anonimowa ankieta. W zakresie natomiast samej treści pytań zawartych w arkuszach – pytania te każdorazowo są formułowane adekwatnie do potrzeb konkretnego przypadku.

Jak już wielokrotnie podkreślałam w swoich wypowiedziach, dobro dzieci i młodzieży traktuję absolutnie priorytetowo, a w dalszej kolejności staram się również dbać o godność zawodu nauczyciela i zachowanie należnego mu prestiżu i szacunku.

Aby cele te zostały osiągnięte, absolutnie niezbędnym jest jednak eliminowanie nagannych zachowań osób, których postawy uwłaczają godności zawodu nauczyciela. Tylko takie, konsekwentne i bezstronne działanie, pozwala na budowanie szacunku wokół pozycji nauczyciela w społeczeństwie oraz daje szanse na właściwe docenienie pracy tych nauczycieli i wychowawców, którzy pomimo wszelkich trudów i przeciwności, należycie wykonują swój zawód.

Równocześnie pragnę podkreślić, że działania niektórych mediów wyszydzające ankiety, a także pełne zachwytu pochwały działań osób, które zastosowały program bot umożliwiający anonimowe obraźliwe wypowiedzi, często wulgarne, a skierowane imiennie do Małopolskiego Kuratora Oświaty, nie spowodowały odstąpienia od działań sprawdzających poziom bezpieczeństwa uczniów w LO.

Należy tu podkreślić, że wskazana działalność niektórych mediów mająca w zamierzeniu ośmieszenie działań wyjaśniających informacje zawarte w skargach, a w konsekwencji zmuszenie Kuratora do odstąpienia od czynności służbowych, mogła doprowadzić do sytuacji groźnych dla bezpieczeństwa uczniów.

Małopolski Kurator Oświaty sugeruje mediom, aby wstrzymały się z nagonką przeciw osobie Kuratora i jej służb, a zatroszczyły się o dobro i bezpieczeństwo uczniów. Po zakończeniu wyjaśniania sytuacji opisanych w skargach będzie czas na rzetelne podsumowanie wyników kontroli i podjętych działań przez Małopolskiego Kuratora Oświaty.

Barbara Nowak
Małopolski Kurator Oświaty